De Multiplex M-Link telemetrie

Omdat over het algemeen zenders nu het 2,4 GHz bi-directioneel protocol gebruiken, is het mogelijk om een hele reeks informatie in live-feed te krijgen van het model en dit ofwel op het scherm van de zender, ofwel om op te slaan en achteraf te bekijken. Uiteraard heeft Multiplex ook een telemetrie syteem gelanceerd op basis van hun M-Link systeem en vandaag stellen wij je met plezier voor aan alle sensoren, ons voorgesteld door de Duitse fabrikant.

Zender en ontvanger?

Voor de komst van de telemetrie waren de mensen het gewoon om te spreken van een zender (het doosje dat de piloot vasthoudt en dat bevelen stuurt naar het model) en van een ontvanger (het doosje dat de bevelen ontvangt en ze omzet om op zijn beurt de servo's te bedienen). Als we deze termen blijven gebruiken bij een 2.4 GHz in een bi-directionele configuratie, is het belangrijk om te weten dat de "zender" effectief een zender is maar dat deze ook een ontvanger is, omdat deze gegevens ontvangt van het model. Hetzelfde geldt als we spreken van de "ontvanger" deze zendt op zijn beurt ook gegevens terug naar de zender en dus is dit ook een zender. Je kan moeilijk het verschil zien tussen een gewone ontvanger en een ontvanger met telemetrie, omdat deze niet groter of zwaarder zijn geworden. Het moet gezegd, de zenders en ontvangers hebben zeer grote stappen gezet in vergelijking met het verleden. Stel je voor dat je minuscule ontvanger ook een krachtige zender bevat...

Wat is telemetrie?

Wel, dit is de mogelijkheid om een fysiek gegeven vanop het model te meten en het verzenden in real-time naar een ontvanger station op de grond, om zo informatie door te krijgen, waarschuwingen te ontvangen of analyses te kunnen maken. Het kan hier dan gaan over "elektrische" gegevens zoals een spanning, stroom, verbruikte batterij capaciteit of het kan gaan om "mechanische" gegevens zoals de toeren per minuut van een motor, maar ook gegevens die te maken hebben met de positie van het model, zoals geografische gegevens als : snelheid, hoogte, hoogteverschil ten opzichte van verstreken tijd... of zelfs temperaturen.

Het eerste gebruik is natuurlijk het lezen van de gegevens in real time op het scherm, of het "lezen" van de gegevens door een audio systeem in de zender, om zo het model niet uit het oog te verliezen. Je echte hoogte kennen om de wettelijke begrenzing niet te overschrijden, weten hoe snel precies het model gaat, in plaats van te gokken en voor de zweverpiloot is een variometer zeer interessant om te weten of de zone waarin het model "lijkt" te stijgen ook wel echt "positief" of "negatief" is ... zoveel handige informatie bij het maken van beslissingen, of die onze nieuwsgierigheid kan bekoren.

Telemetrie is ook een grote stap vooruit als het gaat om de veiligheid, omdat het voor elk doorgestuurd signaal mogelijk is om één of meerdere alarmen te activeren die in geval van overschrijding van door jou ingestelde grenzen je op deze te wijzen. Op deze manier is het dus niet noodzakelijk om het scherm in het oog te houden, maar kan het systeem je melden wanneer je bepaalde grenzen overschrijdt. Als je 70% batterij verbruikt hebt kan je dus ook een alarm krijgen wanneer het tijd wordt om te landen. Ook als je ontvanger pack stilaan leeg loopt waarschuwt het systeem je, voor het te laat is.

De telemetrie bij Multiplex

In de eerste plaats is er één gegeven dat elke M-Link ontvanger doorstuurt naar de zender zonder optionele uitrusting, dit gegeven is de voltage van de ontvangers-accu.

Voor andere instellingen kunnen het meerendeel van de Multiplex M-Link ontvangers informatie ontvangen van telemetriesensoren. Enkel de "Light" M-Link ontvanger, die goedkoper en lichter zijn, hebben deze mogelijkheid niet.

Voor elk type informatie die te versturen en te ontvangen is, stelt Multiplex een specifieke sensor voor. Voor de verbinding volstaat een simpele kabel met een servoconnector, die je kan koppelen aan de "Sensor" ingang op de ontvanger. Je kan je dan afvragen of er maar één ingang is voor maar één sensor... Wel ja en neen, er is effectief maar één enkele ingang op de ontvanger, maar elke sensor is uitgerust met een ingang, op die manier wordt de eerste sensor meteen gekoppeld aan de ontvanger en alle andere sensoren worden aan elkaar gekoppeld. Deze zullen dus in serie aan elkaar gekoppeld worden, de één op de ander. Super gemakkelijk!

Daarenboven is het mogelijk om in het telemetrie menu van de zender te kiezen welke informatie we op welke lijn willen zien op het scherm.

De sensoren zijn programmeerbaar, hiervoor zijn 2 oplossingen: Ofwel kan je ze koppelen aan een PC via een kleine USB interface en met het "Multiplex Launcher" systeem werken, met behulp van het Multimate systeem, het Zwitsers zakmes als het aankomt op het programmeren van zeer veel uitrusting van Multiplex en Hitec.

Programmatie van de sensoren staat je toe om de eenheden te veranderen, de grenzen voor de alarmen in te stellen, enz.

Voor het registreren van gegevens en om daar dan achteraf toegang toe te krijgen voorziet Multiplex een "parameter opnamesensor" die er uit ziet als de andere sensoren en ook op dezelfde manier gekoppeld wordt en een MicroSD kaart gebruikt om de data op te slaan. Je kan dan van je kaart alle nodige gegevens bekijken en analyseren op je PC. Ook hier zal je de Multiplex Launcher voor gebruiken.

De sensoren van Multiplex

Meting van hoogte, luchtsnelheid, variometer: True Airspeed Sensor, Vario/Höhe Sensor

De altimeter/variometer "Vario/Höhe Sensor" was één van de eerste sensoren die Multiplex op de markt bracht en is de ideale compagnon voor de zwever amateur. Hij gebruikt de gemeten atmosferische druk om u de hoogte aan te duiden ten opzichte van het referentiepunt, dat in dit geval de plaats is waar je je ontvanger aanzet. Deze kan minimale en maximale gegevens opslaan en zijn variometer is ideaal om de kleine variaties in hoogte te detecteren (de grote zijn makkelijk te zien..., maar voor de kleine, met een model in de verte, is de Variometer een ongelooflijk handige tool). De sensor gaat van - 500m tot +2000m, en de vario +- 50m/s met een preciezie van 0,1m/s.

De "lucht" snelheidsmeter is één van de laatste toevoegingen aan het gamma: zoals op een echt vliegtuig wordt een Pitot tube gebruikt die de dynamische druk meet (de druk gelinkt aan de snelheid van de beweging) en de statische druk. De snelheidsmeter gaat van 20 tot 280 km/u. Om alles eenvoudiger te maken heeft Multiplex hiervan een trippele sensor gemaakt, want hij zegt je ook op welke hoogte je je bevindt (tussen de -450m en 4000m) en heeft ook een ingebouwde variometer, met een limiet van +- 50m/s en een preciezie van 0,1 m/s.

Positie meten, snelheid, hoogte: GPS V2 Sensor

Met een ingebouwde GPS module is het mogelijk je precieze locatie in noorderbreedte en westerlengte te kennen, maar dit wordt maar weinig gebruikt... Behalve voor het registreren van data en achteraf op Google Earth ons afgelopen parcours te bekijken bijvoorbeeld. De GPS module kan ook de hoogte ten opzichte van de zeespiegel meten en de hoogte ten opzichte van een referentiepunt (de plek waar men de ontvanger aanzet) en is ook een variometer, maar die minder precies is ten opzichte van de vario die zich baseert op druk. Hij geeft goed weer hoe stijl een vliegtuig kan stijgen, maar is minder bruikaar voor zwevers.

Spanningssensor voor LiPo accu's: LiPo Saver, LiPo Saver 60A

Deze sensoren zijn perfect om de veiligheid te garanderen voor amateurs van de elektrische aandrijving : hij wordt aangesloten op de balance connector voor een accu van 2 tot 6S en houdt constant de totale voltage en de individuele voltages van de verschillende cellen in het oog. Dit laat je toe om tijdig te landen, voordat je batterijvoltage te laag zakt. Dit systeem waarschuwt je ook wanneer er slechts één van de cellen te veel ontlaadt, terwijl het algemeen voltage nog aanvaardbaar is. De 60 Ampère versie houdt niet enkel de voltages in het oog, maar kan je ook je verbruikte capaciteit en je tijdelijk verbruik aangeven. Dit is de meest complete manier om je batterij constant in het oog te kunnen houden. Deze sensor kan ingesteld worden om een alarm te laten horen eens je een vooraf geprogrammeerd maximaal te verbruiken capaciteit gaat overschrijden. Dit systeem is veel preciezer dan een simpele timer, die geen rekening houdt met de manier waarop je vliegt.

Toerensensor voor motor of rotor: RPM-Sensor Magnetisck, RPM-Sensor Optisch

Het meten van de toeren van een motor is zeer handig bij het afstellen van een carburator en is veel preciezer dan te werken op het gehoor! Voor de helikopterpiloten is het dan weer handig wanneer je zeer precies een throttle curve of je pitch wil gaan regelen. Twee sensoren zijn hierin verwerkt, de ene is magnetisch en meet zeer precies het aantal wentelingen door hem te installeren op de prop adapter van je vliegtuig of op je main shaft op de helikopter en de andere is een optische sensor die makkelijker te installeren is, daar is het gewoon de bedoeling dat hij gemonteerd wordt op enkele centimeters van de schroef. Let er wel op dat in de vlakke zon of in het donker de sensor verstoord is en hij op dat moment misschien geen accurate weergave geeft. Ook is deze sensor niet voorzien om indoor te vliegen met artificieel licht aan 50Hz.

Elektrische metingen: Strom-Sensor 35A, Strom Sensor 150A, Spannung-Sensor

De eerste twee (Strom sensoren) zijn waarnemers die de verbruikte stroom meten, de ene tot 35A en de andere tot 150A. Dit zijn sensoren die elke elektrische modellen fanaat zou moeten gebruiken, omdat deze overeenkomen met een peilstok van je brandstof. Wat je bij LiPo batterijen absoluut moet vermijden is om meer te verbruiken dan 70 à 80% van de nominale capacitieit van je batterij als je wilt dat je LiPo's lang mee gaan. Deze sensoren meten ogenblikkelijk het stroomverbruik, wat ideaal is bij het testen van verschillende propellers, maar ze gaan ook het aantal verbruikte mAh doorgeven, dus kan je een alarm programmeren dat je zal verwittigen wanneer je een vooraf ingestelde limiet gaat overschrijden om zo op het juiste moment te landen. Dit is afhankelijk van de manier waarop je vloog, of je nu rustig vloog of niet, niet zoals een timer die hier geen rekening mee houdt. De 35A versie bestaat in twee verschillende vormen: in een beschermend doosje of in krimpkous, om op die manier minder zwaar te zijn en minder plaats in te nemen in je toestel.

Temperatuur sensor:  Temperatur-Sensor

Zoals zijn naam reeds aangeeft stuurt deze module u alle informatie omtrent temperatuur door... van wat je maar wilt! Feitelijk hoeft u maar een sonde te koppelen door te kiezen tussen één die tot 200°C meet of één die tot 500°C meet. Voor de temperatuur van een accu of een regelaar te meten zal de eerste volstaan, als het om een brandstofmotor gaat zal de 2de het best geschikt zijn.

Het meten van de acceleratie: G-Sensor

Deze zeer recente nieuwe aanwinst in het sensoren gamma is een acceleratie detector, deze worden weergegeven in "G" kracht, die echte piloten, astronauten en andere moeten incasseren. De G-Sensor kan de acceleratie op 2 verschillende assen meten, gewoonlijk dient de X-as om de acceleratie in de lengte van het model te meten (om zo je acceleratie en rem te meten) en de Z-as om je werkelijke G-krachten te gaan meten, waar er misschien een risico kan zijn dat het vliegtuig scheurt of breekt onder te veel G. Uiteraard is het ook hier mogelijk om alarmen in te stellen om de limieten van je vliegtuig niet te overschrijden. De limieten van deze sensor gaan van -16G tot +16G met een preciezie van 0,1G. Zeer handig voor 3D modellen of jets!

Flight Data Recorder: FlightRecorder

Om deze indrukwekkende lijst aan sensoren af te werken spreken we nu over de Flight Recorder -die onmiddellijk geïnstalleerd is op het model - via een MicroSD kaart van 2GB je data gaat opnemen met een staalname van 12 Hz, of via de COM poort van een RF M-Link module of M-Link zender met een staalname van 1Hz. Het ".cvs" bestand kan achteraf geanaliseerd worden via PC met Editor, Excel of LogView. Dit is de tool om je set-up tot in de kleinste details te perfectionaliseren, of kan ook interessant zijn voor de nieuwsgierige piloot die wil weten wat er juist allemaal gebeurt in het model tijdens de vlucht.

Nieuwsgierigheid, veiligheid, piloot bijstand, u beslist!

Dit zijn de laatste nieuwtjes over wat Multiplex ons te bieden heeft op vlak van terugkomende informatie van het model naar de zender. Nu is het aan jou om te bekijken waarom telemetrie handig kan zijn voor jou. Is het omdat je nieuwsgierig bent (wat is mijn snelheid, hoogte,...) of om de veiligheid te garanderen (accu temperatuur, grenzen overschrijden, ...) of om de juiste info op het juiste moment te krijgen (je snelheid bij het landen etc). Er zijn verschillende mogelijkheden en doeleinden voor dit type informatie en modelbouwers worden meer en meer gewend om van telemetrie gebruik te maken, alsook van "vocale" systemen. Hierdoor kan je je blijven concentreren op je model zonder naar je scherm te moeten kijken en toch alle informatie te kunnen bekomen. Probeer telemetrie van Multiplex en u zal niet meer zonder kunnen!

Produits liés

LiPo SAVER 2...6S Sensor M-LINK

True Air Speed + Vario Sensor M-LINK

Vario/altitude sensor

Temperature Sensor for receivers M-LINK

Voltage sensor for receivers M-LINK